تمساح برخلاف ظاهر خشنش، موجودی آرام، منزوی و خیلی حساس است و در مورد کوچکترین تغییر محیط که برخلاف انتظار و نحوه زندگی اش باشد به راحتی تلف می شود.

همین چند وقت پیش بود که در خبرهای آمده بود "الهام آبتین” کارشناس ارشد محیط زیست، در مزرعهای کروکودیل پرورش میدهد. شنیدن این خبر که یک زن بتواند با این موجودات غول پیکر و البته خشن، سر و کله بزند آن قدر جالب است که باور نمیکردی حقیقت داشته باشد!

از مزرعه اش که میپرسی سر درد دلش باز می شود و می گوید: مزرعه پرورش تمساح درکار نیست و تنها چیزی که وجود دارد مزرعهای تحقیقاتی است که در زمینه تمساح های منطقه کار میکنند. این مرکز در چابهار قرار دارد و بازدیدکنندگان هم می توانند تمساحها را از نزدیک ببینند.

نیاز به یک مرکز تحقیقات در مورد کروکودیلها چطور احساس شد؟

سازمان محیط زیست وظیفه اش حفاظت از گونه های جانوری و گیاهی است. در عین حال، تمساح گونه ای منحصر به فرد است که فقط در این بخش از ایران وجود دارد. گونه ای شاخص که یکی از نمادهای محیط زیست منطقه است.

چه تفاوتی با گونه های دیگر در کشورهای مختلف دارد؟

با توجه به شرایطی که در ایران وجود دارد، این گونه در محیطی کاملاً محدود زندگی میکند. ممکن است در کشورهای دیگر تمساحها با گونه های دیگر اختلاط داشته باشند، اما تمساح های ایران از لحاظ نژاد خالصند و مردم هم به حفاظت این گونه خیلی علاقه دارند.

چرا؟

چون اعتقادات سنتی در موردتمساح ها در منطقه وجود دارد و مردم معتقدند که آنها مقدس هستند و اگر روزی نباشند، آب هم وجود ندارد و خشکسالی میشود.

در مرکز چه کار تحقیقاتی صورت میگیرد؟

برای این گونه های باید بنای حفاظتی در نظر گرفته شود و برای این کار باید زیستگاه طبیعیشان را شناخت. ضمن این که باید بدانیم چه پوشش گیاهی و چه گونه های جانوری و گیاهی در محل طبیعی زندگی این جانور وجود دارد، در این صورت با الهام از طبیعت میتوان زیستگاهی مصنوعی و موفق ایجاد کرد.

چند تمساح در این مرکز وجود دارد؟

تعداد محدودی هستند.

یعنی به خطر تعداد محدود است که به آن مزرعه میگویی؟

در مزرعه همه چیز باید مجزا باشد، جایگاه نگهداری نوزادان از بالغین و بخش تحقیقاتی و … ضمن این که در مزرعه علاوه بر کار تحقیقاتی، هیچ چیز حیوان هدر نمیرود، فرآورده های خونی، گوشت، دندان و پوستش برای مصارف دارویی و گاهی تزئینی استفاده میشود.

دنبال راه اندازی مزرعه نیستی؟

خیلی دوست دارم این اتفاق بیفتد و یک روز بخش خصوصی در این بخش سرمایه گذاری کند. چون طرحی است که از نظر اقتصادی جواب میدهد و صنعتی است که در کل دنیا شناخته شده است.

چه کار تحقیقاتی روی تمساحها انجام میدهی؟

ما بیشتر روی حفاظت این گونه کار میکنیم و هدف مان این است که این جمعیتی که در اینجا زندگی میکنند، حفظ شود. شناخت دقیق زیستگاه، برآورد جمعیت، بررسی راه کارهای حفظ و افزایش جمعیت موجود کارهایی است که روی آنها تحقیق و بررسی انجام میگیرد.

یعنی کاربرد دارویی ندارند؟

نه چون این فعالیتها فقط در مزرعه پرورش کروکودیل قابل انجام است.

پرورش کروکودیل چقدر هزینه دارد؟

یک کروکودیل نسبت به نوع گونه و نحوه نگهداری، هزینههای متفاوتی دارد و چون در ایران روی این زمینه کار علمی صورت نگرفته، نمیتوان قیمت دقیقی ارائه کرد و عوامل گوناگونی در آن موثر است، مثل این که گونه های مولد از کجا وارد ایران شده اند و …

در مورد مجوز چطور؟ این اتفاق به راحتی میافتد؟

نه. سازمان محیط زیست به راحتی به هر کسی که بخواد مزرعه بزند، مجوز نمیدهد و باید توجیه اقتصادی و فنی کار درست باشد تا بتوانند مجوز بگیرند.

فکر میکنی چرا در زمینه پرورش کروکودیل کار علمی صورت نگرفته در حالی که این کار در کشورهای دیگر متداول است؟

چون این گونه از اول شناخته شده نبوده است. وقتی میگویی پرورش تمساح خیلی ها تصور میکنند قرار است با دایناسور مواجه شوند و آنها گونه ای خیلی عجیب و غریب اند در حالی که این طور نیست و تمساح ها گونه ای ارزشمندند که ما هنوز در مراحل اولیه شناختشان هستیم و تا این اطلاعات کامل نشود، نمیتوان کار بزرگ تری مثل مزرعه پرورش را که پشتوانه علمی و تحقیقاتی زیادی نیاز دارد، شروع کرد.

کسی هم دنبال این کار نبوده است؟

مدعی زیاد است و خیلی ها اعلام آمادگی کرده اند اما این کار با نگهداری چند تمساح اتفاق نمی افتد و باید گونه های مولد کاملاً بررسی شود.

در مورد تکثیرشان چطور؟

زادآوری هم حداقل چند سال طول میکشد و معمولاً صبورانه در این مورد تصمیم گرفته نمیشود. در حال حاضر چندین تمساح در باغ پرندگان جزیره کیش نگهداری میشوند و بالطبع چون از زیستگاه اصلی اش خارج شده اند امکان تولید مثل هم ندارند.

ما از لحاظ تکنیک و کارشناس مشکل داریم یا تامین منابع مالی؟

سرمایه گذاری وجود ندارد که وقت بگذارد و این کار را در دراز مدت انجام بدهد و آن را به عنوان کار اصلی اش در نظر بگیرد.

تحقیقات در زمینه استخراج فرآوردههای دارویی از این گونه به طور کامل انجام شده است تادر صورت لزوم مورد استفاده قرار بگیرد؟

تحقیقات انجام شده است؛ اما بیشتر داروهایی که از این گونه استخراج میشود براساس باورهای بومی منطقه است. چیزی مثل روغن مار و … که بیشتر به صورت محلی وجود دارند.

در کشور های دیگر چه استفاده دارویی از این گونه میشود؟

از خون حیوان فرآورده تهیه میکنند، مثلا ممکن است از خون خشک شده آن برای درمان استفاده شود اما ما در این مورد کار تحقیقاتی انجام ندادیم.

کار کردن با تمساح چه حال و هوایی دارد؟

موقع کار با هر گونه باید رفتارشناسی آن را دانست و اگر این اتفاق بیفتد، خیلی راحت میتوان با آن ارتباط برقرار کرد.

تمساحها عادتهای شکار خاصی دارند؟

بله. مثلا عادت دارد که از یک طرف حمله میکند و از طرف دیگر با دمش ضربه میزند. معمولا شکار را داخل آب میبرد و خفه میکند.

هر کسی میتواند با شناخت این رفتار ها با تمساح ارتباط برقرار کند؟

بستگی به علاقه فرد دارد. ارتباط برقرار کردن با آن کمی سخت است اما اگر رفتارهای تهاجمی حیوان شناخته شود، میتوان با آن ارتباط برقرار کرد.

میشود تمساح را اهلی کرد؟

وقتی این حیوان را از محیط طبیعی اش جدا میشود، مسلماً رفتاری را که در حیات وحش دارد نخواهد داشت. در محیط طبیعی وقتی انسان نزدیک میشود اگر بیرون آب باشد، به محض دیدن انسان خود را داخل آب می اندازد و اگر در حال شنا کردن باشد زیر آب میرود اما در محیط مصنوعی در هر فاصلهای آن حساسیت را ندارد.

از دیدگاه کسی که با این حیوانات سر و کار دارد، تمساح چه موجودی است؟

برخلاف ظاهر خشنش، موجودی آرام، منزوی و خیلی حساس است و در مورد کوچکترین تغییر محیط که برخلاف انتظار و نحوه زندگیاش باشد به راحتی تلف میشود.

چقدر عمر می کند؟

معمولا در ۷ تا ۸ سالگی بالغ میشود که بین نر و ماده متفاوت است و بستگی به این دارد که بعد از طی دوره زادآوری محیط زندگیشان چطور باشد و چقدر تهدید کننده طبیعی وجود داشته باشد.

روی عوامل تهدید کننده زندگیشان هم کار تحقیقی صورت گرفته است؟

مسلماً؛ در ایران عوامل انسانی که این موجود را تهدید کنند خیلی کمتر از عوامل طبیعی وجود دارد و آن هم برگرفته از عقاید محلی و بومی منطقه است. این حیوانات در منطقه شکارنمیشوند چون خوردن گوشتشان اصلا رایج نیست و به دلیل اعتقادات محلی از پوستشان هم استفاده اقتصادی نمیشود اما عوامل طبیعی مثل سیل و خشکسالی همیشه تهدیدشان میکند.

به عنوان تنها زنی که در این مرکز با تمساح ها کار می کنی، چه انگیزهای تو را مصمم می کند؟

علاوه بر کار تحقیقاتی و علمی که روی این گونه انجام میدهم علاقه خاصی هم به تمساح ها دارم و خیلی دوست دارم روزی مزرعه پرورش کروکدیل راه اندازی کنم.

فکر میکنید چه زمانی این اتفاق بیفتد؟

زمان خیلی زود میگذرد؛ بنابر این دوست دارم هر چه زودتر این مزرعه پا بگیرد.

حرف آخر؟

میخواستم بگویم چون من زن هستم، تنها کار و زحمت من نباید دیده شود چون محیطبانان زیادی هم در این مرکز زحمت میکشند و اگر حمایت مسوولان محیط زیست منطقه نبود، شاید این کار هیچ وقت انجام نمیشود. با این حال فکر میکنم اگر کسی با شناخت و آگاهی وارد هر کاری شود، خیلی بیشتر از آن چه فکر میکند، موفق میشود و تا زمانی که امید وجود داشته باشد، هر چیزی امکانپذیر است.
 

منبع : برترینها به نقل از زیست بوم